HET VERHAAL VAN
HET VERSCHOLEN DORP
Initiatiefnemers voor de oprichting van het Verscholen Dorp waren de familie Bakker uit Nunspeet (Opa Bakker en Tante Cor) en de advocaat mr. E.H. von Baumhauer uit Vierhouten (De Boem). Ondersteund door vele mensen uit het verzet wisten zij dit kamp draaiend te houden.
Linkerfoto: Huis van de familie Bakker aan de Albertlaan in Nunspeet.
Rechterfoto: Villa "Huize Vierhouten" van de heer Von Baumhauer aan de Elspeterbosweg in Vierhouten.
Het kamp bestond uit 9 hutten, sommige half-ondergronds, andere geheel boven de grond. Omdat de hutten in een zeer dicht bos van jonge dennen stonden, werden ze aan het oog onttrokken. Tachtig tot honderd mensen die op de vlucht waren voor de Duitse bezetter hebben in wisselende samenstellingen hier een veilige plaats gevonden tussen april 1943 en oktober 1944. Het kamp bood onder andere onderdak aan joden, verzetsmensen, geallieerden, een Rus en een Duitse deserteur.
Plattegrond van het "Verscholen Dorp"
Half-ondergrondse hut en een slaapplek in één van de hutten.
Kijkje in de hut “Groot Pas-Op” (Groot PO) en de Anti Moffen hut (AM-hut) kort na de oorlog.
De AM-hut kwam de oorlog ongeschonden door maar brandde in 1952 af.
Op deze plek werd in 1984 een replica van een onderduikershut gebouwd.
DE ONTDEKKING VAN HET ONDERDUIKERSKAMP
Op zondag 29 oktober 1944 werd het onderduikerskamp ontdekt door twee Landstormers
die op zoek waren naar wild. Zij hoorden het geluid van houtzagen en houthakken in het bos
en vonden dat verdacht. Ze gingen op het geluid af en zagen net een jongen die in het
andere vak water was gaan halen een brandgang oversteken. Na een kort verhoor lieten ze
de jongen gaan en gingen naar "De Paasheuvel" om versterking te halen. Zij dachten
namelijk dat ze gestuit waren op een kamp vol "gevaarlijke terroristen". Hierdoor konden
de meeste van de onderduikers vluchten. Helaas wisten 8 Joden niet te ontkomen. Zij werden door de Duitse soldaten meegenomen en in de kelder van "De Paasheuvel" te Vierhouten gevangen gezet. Een vrouw overleed in de kelder van De Paasheuvel, haar man werd gefusilleerd. De anderen moesten, samen met een executiepeloton, naar het "Pas-Opkamp" lopen, om daar gefusilleerd te worden. Ongeveer één kilometer buiten Vierhouten ontstond een schermutseling, toen twee van de onderduikers probeerden te vluchten. Eén van hen
werd op de vlucht doodgeschoten, de ander keerde terug toen zijn 6-jarig zoontje begon te schreeuwen. Er werden drie kuilen gegraven waar de onderduikers in moesten gaan liggen. Vervolgens werden zij dood geschoten, ook het 6-jarige jongetje.
Ter herinnering aan deze gebeurtenis werd er op 4 mei 1994 een monument aan de Tongerenseweg opgericht.
Onthulling van de gedenksteen voor de 8 Joden die omkwamen.
Tweede van links is Henk Kormelink, destijds voorzitter van de Stichting Het Verscholen Dorp.
Gedenkstenen zijn te bezoeken aan de Tongerenseweg te Vierhouten.
(Foto: Streekarchivariaat Nunspeet / Bram van de Biezen).
